Dinsdag, Januarie 04, 2005

Tono Bungay

Elke keer as ek 'n Engelse celebrity sien wat 'n tough guy wil wees - Guy Ritchie, Vinnie Jones, Sid Vicious, Simon Cowell, wie ook al - respond my hart op dieselfde manier: as jy my wil impress meneer, laat ek hoor hoe jy daai Britse monarg op die rekord en by naam kritiseer. Mens sou sweer sy kap nog koppe af.

Stel jou nou voor hoeveel punte Wells se boek score: geskryf in 1905-8, op die zenith v die Empire waaroor die son nooit sak nie, alles nog in een stuk, kort voor WW 1 dit kom spoil het. En daar sit hy en sien dit duidelik - die sinloosheid van die hele kasarm.

"To others it may be a scene of achievement and construction radiant with hope. I too, have a sort of hope, but it is a remote hope, a hope that finds no promise in this Empire or in any of the great things of our time."

Maar waaroor gaan dit anyway, en wat is Tono Bungay?

Dis die storie van 'n arm, quack apteker wat 'n "opkikker" skep genaamd Tono Bungay waarmee hy uiteindelik een van die rykste manne in Engeland word. Wells maak geen bones daaroor dat dit alles net 'n vloek is nie. Sy verteller is, soos altyd, 'n jong wetenskaplike wat droom oor vliegtuie maar settle vir 'n gemaklike lewe waar hy sy oom help om hierdie nuttelose bottels die wereld deur te versprei.

Uiteindelik verkrummel die hele Empire finansieël en as die laaste gooi v die dice onderneem hulle 'n ekspidisie na die fabelagtige "Mordet Island" aan die kus v Wes Afrika, waar natuurlike radioaktiewe materiaal uit die grond gloei en alle lewe uitgewis is - daar vir die man met die moed dit te kom haal.

Met alles hierin belê, sink die boot oppad terug in die middel v die oseaan wanneer die gesteelde radioaktiewe vrag 'n lek in sy romp veroorsaak.

Daar is geen sprake hier van die perfek gesnyde storielyne van sy science fiction nie. Tono Bungay is iets totaal anders - 'n onverteerde metafoor, 'n rou, hartseer stem vir almal wat voel dat dat die son sak en hul lewenstaak nooit gebeur het nie.

"I have called it Tono-Bungay, but I had far better have called it Waste. I have told of childless Marion, of my childless aunt, of Beatrice wasted and wasteful and futile. What hope is there for a people whose women become fruitless? I think of all the energy I have given to vain things. I think of my industrious scheming with my uncle, of Crest Hill's vast cessation, of his resonant strenuous career. Ten thousand men have envied him and wished to live as he lived. It is all one spectacle of forces running to waste, of people who use and do not replace, the story of a country hectic with a wasting aimless fever of trade and money-making and pleasure-seeking."

Geen opmerkings nie :

Plaas 'n opmerking